„Transformacja jest traktowana jako narzucony z zewnątrz nakaz, a nie szansa rozwojowa” – piszą w kontekście Bełchatowa autorzy raportu o Terytorialnych Planach Sprawiedliwej Transformacji w Polsce.
Rząd przygotował projekt umowy społecznej dla sektora wydobycia węgla brunatnego oraz energetycznego. W samym Bełchatowie pojawił się zaś pomysł, by utworzyć Radę Konsultacyjną, która wesprze transformację regionu.
Według sekretarza generalnego ONZ rozwinięte kraje, w tym Polska, powinny całkowicie odejść od węgla do 2030 r. Rząd szykuje jednak inne plany: przekazanie wszystkich aktywów węglowych do Agencji, która powstanie na bazie przekształconej spółki PGEGiEK.
Negocjacje Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi i PGE GiEK zakończyły się brakiem porozumienia. Choć obie strony nie komentują sprawy, naturalną konsekwencją tego wydaje się być rozprawa przed sądem. Stawka: czas, w którym kopalnia i elektrownia w Bełchatowie przestaną funkcjonować.
„Tylko 26 proc. pracowników PGE GiEK S.A (ok. 1,8 tys.) i 67 proc. pracowników spółek zależnych (ok. 3,8 tys.) nie zdąży nabyć uprawnień emerytalnych przed końcem funkcjonowania kopalni oraz elektrowni. To oznacza, że możliwe jest dostosowanie harmonogramu wyłączania bloków do tempa odchodzenia pracowników na emeryturę” – twierdzi Fundacja Instrat.
Pewne wyrywkowe dane, które istnieją, wskazują, że w okolicach Bełchatowa jest nawet 10-krotnie większa koncentracja siarki niż dopuszczają to normy – mówi prof. Maciej Zalewski, dyrektor Europejskiego Regionalnego Centrum Ekohydrologii.
– Doświadczenia związane z transformacją wskazują, że proces tworzenia nowego ładu szacowny jest na co najmniej dwie dekady – mówi prof. dr hab. Andrzej Szablewski, dyrektor Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk. Czy podobnie będzie w przypadku regionu bełchatowskiego?
Bełchatów chce sięgnąć po unijne środki na sprawiedliwą transformację. Nie ma jednak wystarczająco dobrego pomysłu na to, co z nimi zrobić.
Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji dla województwa łódzkiego zawiera szereg ważnych deklaracji, jednak wciąż brakuje w nim konkretów istotnych z punktu widzenia instytucji unijnych decydujących o przyznaniu Polsce środków na transformację – uważa Fundacja ClientEarth Prawnicy dla Ziemi. Organizacja złożyła swoje uwagi w zakończonych wczoraj konsultacjach społecznych.
„Należy zaplanować transformację regionów węglowych. Szczególnie ważny jest Bełchatów” – pisze w swej analizie dr Aleksandra Gawlikowska-Fyk z Forum Energii. I przekonuje, że odejście od węgla brunatnego jest możliwe już w 2032 r. Nie tylko w Polsce, lecz także w Niemczech i Czechach.
– Nie jest wykluczona sytuacja, że do 2030 r. część bloków będzie wyłączona – mówią przedstawiciele urzędu marszałkowskiego. Słowa te padły podczas konsultacji projektu Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji dla województwa łódzkiego. I warto je zapamiętać.
Większe postawienie na akwakulturę, rozwój terenów zielonych czy też poszerzona współpraca z ekspertami i organizacjami pozarządowymi – to część pomysłów, które zgłoszono w ramach konsultacji społecznych Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji dla regionu bełchatowskiego.
– W świetle kryzysu klimatycznego, ale i realiów ekonomicznych utrzymywanie elektrowni Bełchatów przez kolejne 15 lat jest nierealne – tak organizacje pozarządowe komentują plany przyjęte w Terytorialnym Planie Sprawiedliwej Transformacji dla regionu bełchatowskiego.
12 bloków energetycznych w Bełchatowie ma być wygaszanych od 2030 do 2036 r., a PGE nie stworzy odkrywki w Złoczewie – to kluczowe założenia Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji, którego projekt przyjął Zarząd Województwa Łódzkiego.
To już pewne: koniec węgla w Bełchatowie nadchodzi. Otwartym pozostaje pytanie, czy zamykanie kopalni i elektrowni odbędzie się w sposób zaplanowany, czy chaotyczny.
Żadne inne miejsce w Polsce nie zapewnia tyle prądu, co elektrownia w Bełchatowie. I żaden inny region nie jest tak źle przygotowany do sprawiedliwej transformacji, co bełchatowski. Jeśli w najbliższych tygodniach nie powstanie wiarygodny i ambitny plan dla życia po węglu, to pozostanie czekać na bolesny upadek.
Za każdy rok funkcjonowania energetyki węglowej ponosimy nawet 7,5 mld euro kosztów zdrowotnych” – alarmuje organizacja HEAL Polska. Aż 1,42 mld euro z tej kwoty to efekt działalności Elektrowni Bełchatów.
W poniedziałek popołudniem doszło do ogromnej awarii, która wyrzuciła z systemu energetycznego Polski 10 z 11 bloków w Elektrowni Bełchatów. To pokazuje, że brak stabilności zagraża nie tylko odnawialnym źródłom energii, ale i konwencjonalnym.
Ministerstwo Aktywów Państwowych chce, by wszystkie aktywa węglowe zostały wydzielone do nowej instytucji: Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego. Jeśli zmiana wejdzie wżycie, obejmie także kompleks w Bełchatowie.
Do takich wniosków doszli uczestnicy seminarium energetycznego Collegium Civitas, podczas którego zastanawiano się nad sprawczością lokalnych społeczności wobec Funduszu Sprawiedliwej Transformacji.
– Instrumentów wspomagających transformację energetyczną jest całkiem sporo – podkreśla Marek Belka. Zdaniem byłego premiera dla przyszłości regionu bełchatowskiego najważniejsze jest więc co innego: wola polityczna.
