Strategia Rozwoju Województwa Łódzkiego do 2030 r, a transformacja energetyczna w regionie bełchatowskim

W maju 2021 r. sejmik przyjął Strategię Rozwoju Województwa Łódzkiego do 2030 r. Najważniejszy dokument dla regionu stanowić będzie punkt wyjścia przy podejmowaniu kluczowych działań dla jego przyszłości. Wiele miejsca poświęcono w nim elektrowni i kopalni w Bełchatowie oraz transformacji energetycznej, która polegać będzie na stopniowym wycofywaniu się ze spalania węgla na rzecz niskoemisyjnych źródeł energii.

Co dokładnie znalazło się w dokumencie?

Strategia Rozwoju a przyszłość Bełchatowa

Strategia zauważa, że transformacja sektora energetycznego będzie „olbrzymim wyzwaniem”, gdyż elektrownia w Bełchatowie dostarcza ok. 20% energii elektrycznej wykorzystywanej w Polsce (żadne województwo nie dostarcza jej więcej), a kompleks jest jednym z największych pracodawców w Łódzkiem. Oznacza to, że „proces transformacji będzie złożony, kosztowny i długotrwały”.

I dalej: „Problemem tego obszaru jest uzależnienie jego gospodarki od sektora górniczo-energetycznego, który odpowiada za około połowę PKB podregionu piotrkowskiego, czyli 12% PKB województwa łódzkiego. PGE GiEK S.A., poza tym, że jest największym pracodawcą w rejonie Bełchatowa, wnosi bezpośrednio i pośrednio znaczące środki finansowe na rzecz jednostek samorządu terytorialnego i Skarbu Państwa tytułem podatków i opłat lokalnych. Przejście na gospodarkę neutralną dla klimatu może wywołać szeroko zakrojone skutki społeczne i gospodarcze dla obszaru objętego procesem transformacji, w tym m.in.: odpływ ludności, spadek zatrudnienia, spadek PKB, spadek zamożności jednostek samorządu terytorialnego oraz mieszkańców, spadek stopy inwestycji, ograniczenie popytu wewnętrznego.”

Strategia odnotowuje też, że transformacja energetyczna przełoży się na zmniejszanie zatrudnienia zarówno w kopalni, jak i elektrowni oraz w sektorze okołogórniczym. „Głównymi wyzwaniami dla tego obszaru są rozwój innowacyjnej i zdywersyfikowanej gospodarki, przyciągnięcie nowych inwestorów i stworzenie atrakcyjnych miejsc pracy dla odchodzących z sektora górniczoenergetycznego, kobiet oraz osób młodych i wykształconych, rozwój sektora przemysłu na rzecz czystej gospodarki o obiegu zamkniętym. W sferze społecznej najważniejsze wyzwania to rozwój i wsparcie kapitału ludzkiego, w tym przebranżowienie, podnoszenie kwalifikacji i kompetencji zawodowych pracowników i tworzenie stabilnych miejsc pracy w nowych sektorach gospodarki. W sferze przestrzennej główne wyzwania to racjonalne wykorzystanie złóż surowców naturalnych i rekultywacja terenów pogórniczych, przyspieszenie przejścia na zrównoważoną i inteligentną mobilność” – głoszą założenia zawarte w dokumencie.

Bełchatów Obszarem Transformacji

Z tych wszystkich powodów Bełchatów i jego otoczenie uznano za Obszar Transformacji. Charakteryzuje się on niekorzystnymi trendami demograficznymi związanymi ze spadkiem liczby ludności i procesem starzenia. Według zapisów strategii wartość wskaźnika osób w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym wzrośnie z 13 w roku 2010 do 57 w roku 2030.

„Proces szybkiego starzenia się mieszkańców dotknie szczególnie miasto Bełchatów. Spadek liczby ludności determinowany jest w coraz większym stopniu migracjami (odpływem ludności, szczególnie młodych ludzi), dodatkowo pogłębia go ujemny przyrost naturalny. Ograniczanie zatrudnienia w kompleksie górniczo-energetycznym może wpłynąć nie tylko na pogorszenie sytuacji materialnej mieszkańców Obszaru Transformacji, ale pośrednio też na rynek dóbr konsumpcyjnych i usług oraz wzrost bezrobocia, ubóstwa (w tym ubóstwa energetycznego) i wykluczenia społecznego” – przestrzega urząd marszałkowski w strategii.

„Wyzwaniem dla obszaru, a szczególnie dla powiatu bełchatowskiego i miasta Bełchatowa, jest słabo zdywersyfikowana i mało innowacyjna gospodarka. Problemem jest także niezadawalający poziom kapitału społecznego, w tym małe przywiązanie do regionu, wynikające z faktu znacznego udziału ludności napływowej” – dodaje dokument.

Kopalnia w Bełchatowie a środowisko

Strategia zauważa również, że obszar ten wyróżniają największe w Polsce i jedne z największych w Europie przekształcenia litosfery, które powstały w wyniku odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego. Odkrywka ma długość 18,0 km i głębokość 250-280 m, a zwałowisko zewnętrzne sięga do 180 m wysokości. W 2019 r. powierzchnia wyrobiska Pola Bełchatów wynosiła około 1300 ha, natomiast Pola Szczerców 1600 ha.

„Skutki negatywnego oddziaływania na środowisko eksploatacji węgla brunatnego są odczuwalne nie tylko w granicach powiatu bełchatowskiego, ale również na obszarach sąsiadujących. Lej depresji w rejonie odkrywek Bełchatów i Szczerców obejmuje swoim zasięgiem 482 km kw. Stanowi on główne zagrożenie dla poziomu wód podziemnych. Znaczące przekształcenia krajobrazu tego obszaru związane są m.in. z powstaniem wyrobisk i zwałowisk zewnętrznych, wylesieniami, wyłączeniami znacznych obszarów z rolniczego użytkowania oraz ingerencją w system hydrograficzny (przesunięcia koryt rzek Widawki i Krasówki)” – czytamy w dokumencie.

Cele dla Bełchatowa

Strategia zawiera też szereg celów operacyjnych. Jeden z nich dotyczy nowoczesnej energetyki opartej na niskoemisyjnych, innowacyjnych źródłach przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego w krajowym bilansie produkcji energii i odpowiedzialności społecznej.

„Kompleks Energetyczny Bełchatów będzie pełnił stabilizującą rolę w systemie elektroenergetycznym przy znacznie niższej emisji dwutlenku węgla do momentu osiągnięcia udziału energii alternatywnej pokrywającego zapotrzebowanie. W procesie systemowych przemian rozwijana będzie energetyka rozproszona i prosumencka pochodząca z OZE (m.in. klastry energii i spółdzielnie energetyczne), w tym lepiej wykorzystany zostanie potencjał m.in. dla geotermii i fotowoltaiki. Niestabilność produkowanej energii z OZE wymagać będzie realizacji magazynów energii” – głosi dokument.

I wyjaśnia, że rezygnacja z węgla jako głównego źródła produkcji energii spowoduje znaczny ubytek mocy wytwórczej w Elektrowni Bełchatów, której nie dadzą rady zastąpić elektrownie wykorzystujące OZE. „Zgodnie z Polityką Energetyczną Państwa do roku 2040 przyjmuje się zatem możliwość zlokalizowania po 2033 r. elektrowni jądrowej w rejonie Bełchatowa, co umożliwi zaspokojenie rosnących potrzeb energetycznych” – czytamy w strategii.

Bełchatów Miejskim Obszarem Funkcjonalnym

W ramach prac nad strategią i na wniosek lokalnych samorządów Bełchatów wraz z Piotrkowem Trybunalskim i Radomskiem został uznany za Miejski Obszar Funkcjonalny – grupę miast, które oddziałują na siebie ekonomicznie, społecznie, przestrzennie, przyrodniczo lub kulturowo.

Z całą Strategią Rozwoju Województwa Łódzkiego do 2030 r. można zapoznać się TUTAJ.