Za każdy rok funkcjonowania energetyki węglowej ponosimy nawet 7,5 mld euro kosztów zdrowotnych” – alarmuje organizacja HEAL Polska. Aż 1,42 mld euro z tej kwoty to efekt działalności Elektrowni Bełchatów.
„Czy Polska sięgnie po 4,4 mld euro z Unii, żeby chronić zdrowie ludzi i zagwarantować bezpieczną przyszłość społecznościom górniczym?” – pyta Health and Environment Alliance (HEAL), organizacja non-profit analizująca wpływ środowiska na zdrowie publiczne, zwłaszcza w Unii Europejskiej.
HEAL Polska zadaje to pytanie przy okzazji publikacji swojego – „Sprawiedliwa Transformacja na rzecz ochrony zdrowia publicznego”. Organizacja zwraca w nim uwagę, że odejście od węgla w energetyce jest konieczne. I to nie tylko ze względu na fakt, że takie są cele Unii Europejskiej, która chce ograniczyć skutki zmiany klimatu. Ważnym powodem jest także i to, że dalsze spalanie węgla oznacza duże konsekwencje zdrowotne dla Polaków.
7,5 mld kosztów zdrowotnych
„Za każdy rok funkcjonowania energetyki węglowej ponosimy nawet 7,5 mld euro kosztów zdrowotnych” – ostrzegają eksperci w publikacji. I dodają, że emisja ogromnych ilości zanieczyszczeń powietrza wpływa na setki tysięcy przedwczesnych zgonów i rozwój szeregu chorób: od problemów układu oddechowego, sercowo-naczyniowego czy nerwowego po nowotwory.
„Biorąc pod uwagę koszty zdrowotne, brak rentowności i przestarzałe technologie, wydobycie i spalanie węgla jest po prostu nieopłacalne. Jak pokazuje kampania Europe Beyond Coal, większość krajów europejskich dostrzegło już konieczność zmiany. Od zawartego w 2015 roku porozumienia klimatycznego osiągniętego w Paryżu już połowa elektrowni węglowych w Europie została zamknięta” – wyjaśniają eksperci.
Sprawiedliwa Transformacja
Heal Polska podnosi, że szansą na przeprowadzenie transformacji w sposób zrównoważony i bez pozostawiania nikogo w tyle jest proces tzw. Sprawiedliwej Transformacji. Teoretycznie Polska może otrzymać z niego nawet 4,4 mld euro. Żeby ubiegać się o pieniądze, Komisja Europejska musi jednak zaakceptować Terytorialne Plany Sprawiedliwej Transformacji, które przygotowują poszczególne regiony. Prace nad TPST dla regionu bełchatowskiego, gdzie działa największy kompleks energetyczny w Polsce, wciąż trwają.
– Jeśli dokumenty te okażą się ambitne oraz będą zawierały harmonogramy wygaszania kopalń i pomysły na stworzenie nowych miejsc pracy dla górników, wówczas Komisja Europejska przekaże regionom prawie 4 mld euro z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Dzięki temu wsparciu społeczności górnicze zyskają szansę na rozwój po węglu i życie w czystym i bezpiecznym środowisku” – mówi Alina Pogoda, ekspertka ds. Sprawiedliwej Transformacji w Polskiej Zielonej Sieci.
Zdrowotne skutki działalności elektrowni w Bełchatowie
Eksperci HEAL Polska zwracają uwagę, że obecnie spalanie węgla w polskich elektrowniach prowadzi do emisji olbrzymich ilości gazów cieplarnianych napędzających zmianę klimatu, a także zanieczyszczeń powietrza. Doprowadzają one rocznie do 2596 przedwczesnych zgonów, 42 402 ataków astmy czy 776 559 utraconych dni roboczych. „Razem z węglem spalanym w domowych piecach i emisjami z transportu stanowią jedne z najpoważniejszych czynników zagrożeń dla zdrowia publicznego w Polsce” – przestrzegają autorzy publikacji.
Publikacja przedstawia też zdrowotne skutki działalności Elektrowni Bełchatów – największej w Europie elektrowni na węgiel brunatny oraz największego emitenta dwutlenku węgla w całej wspólnocie, która produkuje jednocześnie jedną piątą energii elektrycznej w Polsce.
I tak w 2016 roku elektrownia przyczyniła się do 489 przedwczesnych zgonów, 205 przypadków przewlekłego zapalenia oskrzeli u dorosłych, 398 hospitalizacji, 7864 ataków astmy u dzieci i 141 993 utraconych dni roboczych. Koszty zdrowotne związane ze spalaniem przez nią węgla oszacowano zaś na 1,42 mld euro.
„Ze względu na swoją wysokoemisyjność, zarówno pod względem dwutlenku węgla, jak i zanieczyszczeń (pyły zawieszone, tlenki siarki, tlenki azotu, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, metale ciężkie, w tym rtęć), elektrownie węglowe w istotny sposób wpływają na zdrowie mieszkanek i mieszkańców. I to nie tylko najbliżej położonych terenów – ale ze względu na transgraniczny charakter zanieczyszczeń, tzn. fakt, że mogą być one przenoszone na dalekie odległości – nawet obywateli i obywatelek innych krajów” – tłumaczą eksperci HEAL Polska.
Niech dbanie o zdrowie „wejdzie w krew”
A związana z organizacją Weronika Michalak podsumowuje: „Kryzys związany z pandemią Covid-19 to jednocześnie ogromna szansa na zmianę, która doprowadzi do życia w zdrowszym, bardziej zrównoważonym świecie. Wydobycie i spalanie węgla powoli przechodzi do historii, dlatego powinniśmy zadbać o zdrowie zarówno tych osób, których transformacja bezpośrednio dotyczy: pracowników sektora górnictwa, mieszkańców terenów górniczych, jak i wszystkich pozostałych, którzy chcą oddychać czystym powietrzem czy spokojnie patrzeć w przyszłość, bez obawy przed katastrofą klimatyczną. Myślenie o zdrowiu powinno „wejść nam w krew” i towarzyszyć wszystkim procesom planowania i wdrażania działań związanych z transformacją.”
Z całą publikacją można zapoznać się w tym miejscu.