Autorka: Alina Pogoda
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
Nowy raport dla Parlamentu Europejskiego dotyczący Funduszu Sprawiedliwej Transformacji potwierdza, że dla powodzenia sprawiedliwej transformacji niezbędny jest udział samorządu, mieszkańców i lokalnego biznesu w zarządzaniu procesem zmian. Wsparcie z Funduszu powinno zostać przeznaczone na programy chroniące pracowników i ułatwiające im zmianę pracy, a także na rozwój usług społecznych w regionach przechodzących transformację. Raport przypomina również, że punktem wyjścia powinna być długoterminowa strategia dekarbonizacji z jasnym harmonogramem odchodzenia od węgla.
Wewnętrzny think-tank Parlamentu Europejskiego opublikował właśnie nowe badanie, w którym analizuje warunki, jakie muszą być spełnione, by transformacje regionów górniczych przebiegały pomyślnie. Dokument ma być wskazówką dla eurodeputowanych, podczas prac parlamentarnych nad ostatecznym kształtem aktów prawnych powołujących do życia Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, a także dla osób, które będą decydować o sposobie wykorzystania pieniędzy z Funduszu. Płynące z niego wnioski są tym ważniejsze, że Komisja zaproponowała właśnie pięciokrotne zwiększenie budżetu Funduszu z 7,5 do 40 mld euro – to dużo więcej pieniędzy, które można albo dobrze wydać, albo zmarnotrawić na przedsięwzięcia, które nie stworzą nowych fundamentów długoterminowego rozwoju dla regionów górniczych. Poniżej przedstawiamy najważniejsze ustalenia raportu.
Zaangażowanie lokalnych graczy w regionach węglowych.
Jest potrzebne i ważne, ponieważ nikt nie zna specyfiki regionu oraz lokalnego rynku lepiej niż mieszkańcy, przedsiębiorcy czy organizacje w nim działające. Szerokie konsultacje społeczne sprawiają, że dogłębnie poznaje się problemy danego regionu, jak i lokalne pomysły na ich rozwiązanie. Brak społecznego dialogu i podjęcie kluczowych decyzji bez udziału społeczności może z kolei doprowadzić do skierowania środków z Funduszu na działania, które nie są optymalną odpowiedzią na potrzeby regionu.
W raporcie cennym przykładem włączenia osób zainteresowanych w proces sprawiedliwej transformacji jest Kanada, gdzie została powołana grupa robocza do spraw pracowników sektora węglowego. Uczestnicy tej grupy odwiedzili 15 regionów węglowych Kanady, z których po rozmowie z górnikami i mieszkańcami przywieźli obszerne raporty z rekomendacjami, dostarczone następnie decydentom. Z rozmów z mieszkańcami regionów węglowych wynika, że:
- chcą oni wiedzieć, jak będzie wyglądała ich przyszłość,
- czy będą mieli zapewnioną alternatywną pracę lub emeryturę pomostową,
- jaki będzie ich poziom życia podczas transformacji,
- kto za to wszystko zapłaci oraz
- czy mogą zaufać temu procesowi.
W Kanadzie w każdym z regionów założono lokalne centra sprawiedliwej transformacji, w których mieszkańcy mogli uzyskać odpowiedzi na te pytania i oraz zasięgnąć informacji o dalszych krokach transformacji.