ABC SPRAWIEDLIWEJ TRANSFORMACJI

 

Neutralność klimatyczna

termin oznaczający moment, w którym emisje gazów cieplarnianych nie są większe niż zdolność do ich pochłaniania. Neutralność może dotyczyć poszczególnych państw, pojedynczych firm, całych gospodarek czy też samej planety. Można ją osiągnąć zarówno poprzez ograniczanie emisji wywoływanych przez działalność człowieka, jak i wychwytywanie gazów cieplarnianych z atmosfery (przez naturę – np. drzewa i oceany, oraz przez rozwiązania technologiczne). Możliwe jest więc zatem osiągnięcie nawet „ujemnych emisji”.

Europejski Zielony Ład

(ang. European Green Deal)- strategia Unii Europejskiej, dzięki której Europa ma stać się kontynentem neutralnym dla klimatu do 2050 r. W jej ramach UE chce realizować ideę nowoczesnej gospodarki opartej na czystych, „zielonych” rozwiązaniach i innowacjach. Strategia obejmuje także m.in. rozsądniejsze wykorzystywanie zasobów, przemianę rolnictwa na bardziej zrównoważone i działania na rzecz ochrony bioróżnorodności.
W celu osiągnięcia neutralności klimatycznej zaplanowano szereg inicjatyw. To m.in.: inwestycje w technologie przyjazne dla środowiska (w tym rozwój sektora odnawialnych źródeł energii), wprowadzanie czystszych, tańszych i zdrowszych form transportu prywatnego i publicznego, obniżenie emisyjności sektora energii i zapewnienie większej efektywności energetycznej budynków.

Sprawiedliwa transformacja

proces zmiany gospodarki z wysokoemisyjnej na zeroemisyjną realizowany w taki sposób, by nie pozostawiać nikogo samemu sobie. Nadrzędnym celem jest zadbanie o to, by zaplanowane działania uwzględniały potrzeby lokalnej społeczności i umożliwiały łagodne przejście transformacji. Chodzi więc zarówno o stworzenie alternatywnych gałęzi gospodarki, jak i zapewnienie możliwości zatrudnienia pracownikom, którzy będą odchodzić z zamykanych elektrowni czy kopalni.

Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji

kluczowe narzędzie służące zapewnieniu, by transformacja na rzecz gospodarki neutralnej dla klimatu przebiegała w sposób sprawiedliwy, nie pozostawiając nikogo samemu sobie. MST stworzono z myślą o trzech głównych grupach:
• Osobach i społecznościach najbardziej narażonych na skutki transformacji,
• Przedsiębiorstwach i sektorach gospodarki z branż odpowiadających za wysokie emisje gazów cieplarnianych.
• Państwach członkowskich lub regionach, które są w dużym stopniu uzależnione od paliw kopalnych.
Łącznie regiony, które odpowiadają za największe emisje gazów cieplarnianych, mają otrzymać w latach 2021-2027 przynajmniej 100 mld euro. Ma to pomóc w jak największym złagodzeniu społeczno-gospodarczych i środowiskowych skutków transformacji. Wśród regionów, które mogą otrzymać wsparcie, znajduje się region bełchatowski.

Fundusz na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji

jedno z trzech źródeł finansowania w ramach Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji. W jego ramach Polska ma otrzymać 4,4 mld euro (jeśli nie przyjmie celu neutralności klimatycznej – będzie to kwota o 50% mniejsza). Rząd RP część pieniędzy zamierza przekazać regionowi bełchatowskiemu. To 344 mln euro, a więc ok. 1,3-1,4 mld zł. Warto mieć na uwadze, że pieniądze te nie mogą być przekazane na inwestycje, a jedynie na łagodzenie społeczno-gospodarczych i środowiskowych skutków transformacji. Samorząd Województwa Łódzkiego otrzyma je zaś jedynie pod warunkiem przygotowania odpowiednich dokumentów, które zaakceptuje Komisja Europejska.

Krajowy Plan Sprawiedliwej Transformacji

niezbędny na poziomie rządowym dokument, który ma zapewnić zgodność transformacji energetycznej z krajową polityką energetyczno-klimatyczną i wytycznymi unijnymi. KPST ma również uzasadniać potrzeby transformacji w polskich regionach górniczych oraz posłużyć zidentyfikowaniu wskazanych w nich typów interwencji. To właśnie ten dokument umożliwi pozyskiwanie funduszy z UE na sprawiedliwą transformację.

Terytorialny Plan Sprawiedliwej Transformacji

dokument przyjmowany przez poszczególne samorządy na poziomie wojewódzkim. Powinien zawierać: opis procesu transformacji, wskazanie terytoriów najbardziej dotkniętych jej negatywnymi skutkami, ocenę wyzwań związanych z transformacją i mechanizmy zarządzania. Za przygotowanie TPST dla województwa łódzkiego odpowiada Samorząd Województwa Łódzkiego.

Europejski System Handlu Emisjami (EU ETS)

aby zmniejszyć emisje z energochłonnych gałęzi przemysłu, UE ustanowiła system handlu uprawnieniami do emisji. EU ETS to rynek pozwoleń na emisję dwutlenku węgla określający wielkość emisji, które elektrownie czy zakłady przemysłowe mogą uwolnić do atmosfery. Aby ograniczyć emisje, poziomy zezwoleń są stopniowo zmniejszane. W przypadku ich przekroczenia, przedsiębiorstwa muszą odprowadzać odpowiednią ilość pieniędzy do budżetu państwa. Ma to zniechęcać firmy do utrzymywania wysokich emisji w kolejnych latach.